Synagoga Cytronów

Słabo się prezentuje.

Miała być atrakcja turystyczna a jest rudera

O zamożności białostockiego fabrykanta Samuela Hirsza Cytrona i jego rodziny świadczą nie tylko liczne domy mieszkalne i budynki fabryczne, ale również fundacja domu modlitewnego, nazywanego Synagogą Cytronów - Cytron Bejt Midrasz. Niewielu bogatych Żydów przełomu XIX i XX wieku mogło pozwolić sobie na takie zbytki, jednak dla Samuela Cytrona nie było prawdopodobnie rzeczy niemożliwych i tak w drugiej połowie lat '30 ub. wieku, w ciągu ul. Polnej dawnego Białegostoku 'wtopiono' ostatnią w tym mieście synagogę.Budynek posiada modernistyczną fasadą z dwoma ryzalitami i półkoliście zamkniętymi oknami drugiej kondygnacji. Wnętrze synagogi wyłożono egzotyczną, drewnianą boazerią, a salę modlitw zwieńczono kasetonowym stropem z wielkim żyrandolem projektu Izraela Biskupickiego i Jakuba Fiszera. Po wojnie budynek służył za dom modlitewny miejscowej gminy żydowskiej, był miejscem akademii żałobnych i przedstawień teatralnych. Po przebudowie urządzono pracownię krawiecką, a następnie pracownie plastyczne. Obecnie przyjął pod dach Galerię im. Sleńdzińskich ze zbiorami znanej rodziny wileńskich artystów.Dzięki przejęciu pieczy nad obiektem przez lokalny samorząd i umieszczenie w nim placówki o charakterze kulturalnym, uratowano ważny symbol historii oraz kolejną perełkę architektoniczną miasta. Jak budynek mógłby wyglądać, gdyby nie protekcja prawna i finansowa, najlepiej świadczy stan sąsiedniej kamienicy, która rozpaczliwie woła o wsparcie. Otoczeniem kilku starych budynków obecnej ulicy Waryńskiego jest współczesne, wysokie blokowisko, co radykalnie podkreśla kontrast z przedwojenną enklawą.Wspomnę kilkoma zdaniami o międzywojennych właścicielach - żydowskiej rodzinie Cytronów. Jej senior Samuel Hirsz Cytron posiadał czterech synów oraz cztery córki. Byli to Abel (Aleks), Beniamin, Efim, Simon, Chana Perla, Roza, Jochwed i Sonia. Część rodziny przed wybuchem II wojny światowej wyjechała do USA, ale niektórzy pozostali zginęli lub zaginęli bez śladu w Holocauście czy wywiezieni do Kazachstanu. Jedynie nielicznym udało się przeżyć dramat wojny...Lokalizacja synagogi w miejskiej topografii wydaje się być oczywista, jednak pomimo sporego doświadczenia niełatwo było tu trafić będąc pierwszy raz w Białymstoku. Ku mojemu zaskoczeniu rozpytywani mieszkańcy zasłaniali się niewiedzą lub udzielali nieprecyzyjnych, rozbieżnych informacji. Dużą pomocą okazały się materiały informacyjne w postaci poręcznych planów i broszur dostępne m.in. w punkcie IT Pałacu Branickich.Jednak trud pieszego spaceru w tej części miasta z pewnością zostanie wynagrodzony dużą ilością wrażeń, generowanych przede wszystkim ze starej, zachowanej substancji miejskiej, charakterystycznych reliktów oraz artefaktów niekoniecznie ograniczonych do architektury.

Z synagogi pozostał budynek, nie udało się wejść do srodka