Cmentarz obozu przejściowego w Smukale Dolnej

Miejsce zadumy i refleksji... smutna pamiątka , jedna z wielu na ziemiach polskich, po czasach hitleryzmu. Miejsce na uboczu, mało zauważalne, ale trzeba przyznać, że ostatnimi laty odrestaurowane

Obóz przejściowy dla wysiedlonych rodzin, głównie polskich rolników został utworzony w Smukale 1 września 1941 roku. Miesiąc później zostały przejęty od Centrali Przesiedleńczej w Gdańsku przez gestapo z przeznaczeniem na obóz pracy wychowawczej. Podlegał obozowi w Stutthofie jako dodatkowe miejsce pracy dla więźniów a od 1942 roku stał się filią obozu w Potulicach. Znajdował się na terenie byłej fabryki „Karbid Wielkopolski” mieszcząc jednocześnie około czterech tysięcy osób. Po przybyciu, głównie Polaków selekcjonowano na zdolnych i niezdolnych do pracy. Warunki były bardzo trudne. Więźniowie mieszkali w trzech nieogrzewanych magazynach fabrycznych, murowanej szopie i w oborze na podłodze razem z bydłem. Racje żywnościowe były iście głodowe a niemowlęta otrzymywały filiżankę chudego mleka tylko raz w tygodniu. W czasie trwania epidemii tyfusu nie pozwalano wywozić chorych do szpitala. W sumie zmarło ponad 700 osób w tym 420 dzieci z czego 140 nie miało nawet dwóch lat. Wykonano też dwie egzekucje za próbę ucieczki. Obóz został zlikwidowany 20 lutego 1943 roku.

Cmentarz usytuowany w otoczeniu szumu pieknych Robini jest to miejsce zadumy i rozmyślań nad losami ludzi umęczonych i zamordowanych przez hitlerowców w czasie II Wojny Switowej. Co roku z okazji Wszystkich Świętych odbywają się na tym cmentarzu Msze Święte, również dzieci i młodzież z pobliskiego Zespołu Szkół przychodzą tutaj aby upamiętnić poległych. Cmentarz jest zadbany i regularnie sprzatany.

Cmentarz ofiar obozu śmierci utworzonego w czasie wojny na terenach byłego zakładu 'Karbid Wielkopolski'. Skromny, otulony piękną koroną otaczających drzew.

Zadbany, bardzo niewielki cmentarz ofiar niemieckiego obozu z czasów II wojny światowej. Ukryty jest w lesie, blisko stromych brzegów koryta Brdy. Bardzo malownicza okolica.